اوصاف یاران امام زمان (عج)

اوصاف یاران امام زمان (عج) در قرآن

در قرآن، آیاتى وجود دارد که ویژگى هاى برشمرده آنها را، مى توان بر یاران خاص حضرت مهدى (عج) تطبیق داد و در بعضى از روایات نیز، بیان شده که این آیات در مورد مهدى (عج) و اصحابش باشد؛ از جمله مى فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْکافِرِینَ یُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ» .

براساس این آیه خداوند در آینده جمعیتى را براى حمایت دین بر مى انگیزد و اوصاف کسانى را که باید این رسالت بزرگ را انجام دهند، چنین شرح مى دهد:

1. آنان عاشق خدا بوده و جز به خشنودى او نمى اندیشند. هم خدا آنها را دوست دارد و هم آنان خدا را دوست دارند. «یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ»

2. در برابر مؤمنان خاضع و فروتن هستند. «أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ»

3. در برابر ستمکاران قدرتمند هستند. «أَعِزَّةٍ عَلَى الْکافِرِینَ»

4. جهاد در راه خدا برنامه همیشگى آنهاست. «یُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ»

5. ثابت قدم بوده و از ملامت کنندگان باکى ندارند. «وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ»

در پایان مى فرماید: «به دست آوردن این امتیازات (علاوه بر کوشش شخصى)، مرهون فضل الهى است که به هر کس شایسته باشد، داده مى شود. «ذلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ».

در روایتى از امام صادق«ع» اوصافى براى یاران حضرت مهدى بیان شده که با اوصاف مذکور در آیه هماهنگ است .

به طور کلى مى توان اوصاف، و ویژگى هاى یاران خاص حضرت را در روایات چنین شمارش کرد.

 

 اوصاف یاران در حدیث

شناخت عمیق نسبت به خدا؛ امام صادق«ع» مى فرماید: «در قلوب آنان (یاران مهدى)، نسبت به ذات خدا شکى نیست» .

و «آنان به وحدانیت خداوند آن چنان که حق وحدانیت اوست، اعتقاد دارند» .

معرفت امام زمان(عج)؛ امام سجاد«ع» مى فرماید: «آنان کسانى اند که به امامت مهدى (عج) اعتقاد دارند» .

اخلاص؛ امام جواد«ع» فرمود: «هنگامى که براى مهدى، 313 تن از اهل اخلاص جمع شد، خداوند امر او را ظاهر خواهد کرد» .

اطاعت و فرمانبرى؛ امام صادق«ع» مى فرماید: «اطاعت آنان از امام، بیشتر از فرمانبرى کنیز در برابر مولایش است» .

استقامت؛ آن حضرت هم چنین فرمود: «... گویا قلب هاى آنان مانند تکه هاى آهن است... محکم تر از سنگ است» .

جان نثارى؛ از امام صادق«ع» نقل شده است: «آنان پروانه وار شمع وجود امام را در میان گرفته و او را با جانشان محافظت مى کنند (یحفون به)» .

برخوردارى از تأییدات الهى؛ امام على«ع» فرمود: «... خداوند مردى (مهدى) را در آخرالزمان مى انگیزاند... او را به ملائکه اش تأیید کرده و انصارش را حفظ خواهد نمود» .

شهادت طلبى؛ امام صادق«ع» فرمود: «یاران مهدى، آرزو مى کنند که در راه خدا به شهادت برسند» .

صبر و بردبارى؛ امام على«ع» مى فرماید: «یاران مهدى، گروهى اند که به خاطر صبر و بردبارى در راه خدا، بر او منت نمى گذارند و از این که جان خویش را تقدیم حضرت حق مى کنند، به خود نمى بالند و تکبر نمى کنند» .

شیران روز و زاهدان شب؛ امام صادق«ع» فرمود: «گویا من نظر مى کنم به قائم و اصحاب او در نجف و کوفه، سجده ها به پیشانى هاى آنها اثر گذاشته است؛ شیران در روز و راهبان در شب اند...» .

همدلى؛ امام على«ع» فرمود: «ایشان یکدل و هماهنگ هستند» .

خواستار برکت؛ از امام صادق«ع» آمده است: «آنان بر فراز اسب هاى خود دست بر زین امام مى کشند و تبرک مى جویند» .

عبادت الهى؛ امام صادق«ع» فرمود: «در دل شب، از خشیت خداوند، ناله هایى دارند مانند ناله مادران پسر مرده» و «شب ها را با عبادت به صبح مى رسانند و روزها را با روزه به پایان مى برند» .

شجاعت؛ امام على«ع» مى فرماید: «همه شیرانى اند که از بیشه ها خارج شده اند و اگر اراده کنند کوه ها را از جا بر مى کنند» .

علم و بصیرت؛ امام على«ع» مى فرماید: «پس گروهى در آن فتنه ها صیقلى مى شوند، مانند صیقل دادن آهنگر، شمشیر را. دیده هاى آنان به نور قرآن جلا داده و تفسیر در گوش هایشان جا گرفته است. در شب جام حکمت را به آنها مى نوشانند، بعد از این که در بامداد هم نوشیده باشند».

حق یاورى؛ امام صادق«ع» مى فرماید: «خداوند به وسیله آنها، امام حق را یارى مى کند» .

حکمت نورانى؛ از امام صادق«ع» نقل شده است: «گویى دل هاى آنان مشعل نورانى است (کان قلوبهم القنادیل)»  

با توجه به این روایات، روشن مى شود که یاران حضرت مهدى(عج)، داراى چنان ویژگى ها و اوصاف برتر و کم نظیرى هستند که به حق در این مقام و موقعیت قرار گرفته اند و بدین جهت نقش مهمى در پیروزى آن قیام جهانى خواهند داشت.

 

به طور کلّی می‌توان اوصاف و ویژگی‌های یاران خاصّ حضرت را در روایات چنین شمارش کرد :

شناخت عمیق نسبت به خدا: امام صادق (ع) می‌فرمایند: «در قلوب آنان (یاران  مهدی (ع))، نسبت به ذات خدا شکّی نیست.» و «آنان به وحدانیّت خداوند آن چنان که حقّ وحدانیّت اوست، اعتقاد دارند.»

نام‌گذاری آنان به سپاه خشم: راز این نام‌گذاری آن است که آنها به رهبری  امام خود، نماد خشم الهی نسبت به جامعة فاسدی هستند که شیرازة اعتقادی،  سیاسی و اخلاقی آن از هم گسیخته است. آنها با در هم پیچیدن طومار آن  جامعه، طرحی نو در انداخته و جامعه‌ای عادل را که خوشبختی و رفاه بر آن  سایه افکنده، بنیان می‌نهند.

 آنان جوانان هستند که جز اندکی پیر در میانشان نیست، همچون سرمه در چشم یا نمک در غذا. این تشبیه بیانگر آن است که همین پیران بسیار اندک، مؤمن‌ترین و مخلص‌ترین  یاران امام (ع) و دارای بینشی بسیار وسیع می‌باشند که حضورشان در آن جمع  ضروری است. همان طور که هر چند مقدار نمک در غذا نسبت به سایر موادّ آن  کمتر است، امّا وجودش بسیار با اهمّیت و ضروری است. این ترکیب نیروی انسانی با ویژگی‌های روحی آدمی تناسب دارد؛ زیرا جوان، به طور طبیعی انگیزه و  اراده‌اش نیرومندتر از پیر است؛ از سویی دیگر پیر از لحاظ رشد فکری، تجربه و بینش، برتر از جوان است و یک سپاه پیشرو به هر دو گروه نیازمند است، امّا  به انگیزه و نیروی اراده، نیازمندتر. اگر به ارائة نظر مشورتی از سوی  یاران احتیاج افتد، در این صورت تعداد کم هم کفایت می‌کند و روشن است که  نظردهی در مورد کارهای مهم با خود امام (ع) است، مگر آنجا که از یارانش  مشورت بخواهد؛ همان طور که گاهی اوقات پیامبر (ص) چنان می‌کرد. به ویژه پس  از آنکه امام (ع) با آنان‌ پیمان می‌بندد: «آن گونه باشد که آنها  می‌خواهند.»

یاران امام(ع) با چند ویژگی از دیگران ممتاز می‌گردند:

ـ در نتیجة آزمایش‌های الهی در دورة پیش از ظهور، به درجة نخست اخلاص دست می‌یابند؛

ـ آنها نخستین کسانی هستند که پس از جبرئیل، با امام مهدی (ع) بیعت می‌نمایند و به سخنان آن حضرت گوش فرا می‌دهند؛
ـ آنان در دولت جهانی، فقیه، قاضی، حاکم و دولتمرد هستند؛

ـ آنها در نبرد جهانی، فرماندهان سپاه امام (ع) هستند و نه رزمندگانی ساده. امام (ع) تنها به آنان بسنده نخواهد کرد؛ بلکه همان طور که در روایات آمده «در مکّه می‌ماند تا تعداد یارانش به ده هزار نفر برسد، آنگاه به سوی مدینه حرکت  می‌کند» و بر طبق روایتی دیگر «آنگاه که ده هزار نفر نزد او گرد آمدند،  دیگر معبودی جز خدا بر روی زمین باقی نخواهد ماند.»

روایات در برابر تعیین مدّت حضور امام(ع) در مکّه سکوت کرده‌اند؛ هر چند از مجموع قراین به نظر می‌رسد، این حضور بیش از یک هفته نخواهد شد.

نام‌ها، کنیه، نسب و شهرهای یاران امام مهدی (عج) نیز مشخّص است: زهری از  قول پیامبر (ص) نقل می‌کند که آن حضرت فرمود: «پرچم‌های سیاهی از مشرقِ  زمین، نمایان می‌شوند، مردانی قوی و نیرومند آنها را رهبری می‌کنند، آنان  مردمانی هستند که (بر صورت خود) موی دارند، شهرت آنها شهرهایشان [مانند  قمی، تهرانی، خراسانی، اصفهانی و شیرازی] و نام‌هایشان اسم‌هایی از قبیل  کنیه [مانند: ابوالقاسم، ابوالحسن، ابوالفضل و ابوطالب] است. شهر «دمشق» را می‌گشایند و به مقدار سه ساعت شفقّت و رحمت از دل‌هایشان برداشته  می‌شود.»

مردمی گمنامند: مرحوم  سیّد رضی در «نهج‌البلاغه» ضمن خطبه‌ای از امیرالمؤمنین (ع) نقل کرده است که آن حضرت دربارة برخی از فتنه‌های آخرالزّمان فرمود: «در آینده،  فتنه‌هایی همانند پاره‌های شب تاریک ظاهر خواهند شد که برای جلوگیری از آن، کسی قیام نخواهد کرد… فتنه‌انگیزان گروهی هستند که اذیّت و آزارشان  بیشتر است تا غارت نمودنشان. گروهی با آنان جهاد خواهند کرد و در راه رضای  خدا به مبارزه با آنها خواهند برخاست که در نزد گردنکشان خوار و ذلیل و در  روی زمین مجهول و ناشناخته و قدر منزلتشان معلوم نیست، ولی در آسمان  مشهورند.»

رنگ پرچم‌هایشان سیاه  است: محمّد بن حنفیه از امام علی (ع) روایت کرده است که آن حضرت دربارة  کسانی که از مشرق قیام خواهند کرد و با حزبی که در «بغداد» به وجود می‌آید، خواهند جنگید، فرمود: «آنان صاحبان پرچم‌های سیاه و مردم مستضعفی هستند که خداوند به آنها عظمت و نیرو می‌بخشد و آنان را پیروز می‌گرداند.»

 در شجاعت نظیر ندارند: ثوبان از قول رسول خدا (ص) روایت می‌کند که آن حضرت  فرمود: «پرچم‌های سیاه از طرف مشرق ظاهر می‌شود و آن چنان با اهل فتنه  می‌جنگند و مبارزه می‌کنند و آنها را می‌کشند که تا آن موقع هیچ گروهی بدان سان نجنگیده باشد و هیچ قومی را بدان سان نکشته باشند.»

فرمانروایشان «سیّد» است: اصبغ بن نباته از امام علی (ع) نقل کرده است که  آن حضرت در ضمن خطبة مفصّلی راجع به علائم آخرالزّمان فرمود: «پرچم‌هایی از مشرق زمین (به سوی عراق) رو می‌آورند که علامت ندارند، جنس این پرچم‌ها از پنبه، کتان و حریر نیست، بر روی پوشة (لفّاف) آنها نوشته شده است: «لااله  الاالله، محمّد رسول الله» و سیّدی از دودمان رسول خدا (ص) این پرچم‌ها را  رهبری می‌کند. پیوسته به پیش می‌تازند تا اینکه به کوفه می‌رسند، آنها  خون‌های پدران خود را مطالبه می‌کنند.»

نسبت به امام زمان (عج) معرفت دارند: امام سجّاد(ع)می‌فرماید: «آنان کسانی‌اند که به امامت مهدی (عج) اعتقاد دارند».۱۱. اخلاص دارند: امام جواد (ع) فرمود: «هنگامی که برای مهدی، ۳۱۳ تن از اهل اخلاص جمع شد، خداوند امر او را ظاهر خواهد کرد».

مصلح و فرمانبردار امام مهدی (عج) هستند: امام صادق (ع)می‌فرماید: «اطاعت  آنان از امام، بیشتر از فرمانبری کنیز در برابر مولایش است».۱۳. استقامت:آن حضرت همچنین فرمودند: «… گویا قلب‌های آنان مانند تکّه‌های آهن است … محکم‌تر از سنگ است». جان نثاری: از امام صادق (ع) نقل شده است: «آنان پروانه‌وار شمع وجود امام را در میان گرفته و او را با جانشان محافظت می‌کنند».برخورداری از تأییدات الهی: امام علی (ع) فرمودند: «… خداوند مردی (مهدی) را در آخرالزّمان بر می‌انگیزاند … او را با ملائکه‌اش تأیید کرده و  انصارش را حفظ خواهد نمود».

شهادت‌ طلبی: امام صادق (ع) فرمود: «یاران مهدی، آرزو می‌کنند که در راه خدا به شهادت برسند».

صبر و بردباری: امام علی (ع) می‌فرماید: «یاران مهدی، گروهی هستند که به  خاطر صبر و بردباری در راه خدا، بر او منّت نمی‌گذارند و از اینکه جان خویش را تقدیم حضرت حق می‌کنند، به خود نمی‌بالند و تکبّر نمی‌کنند».

شیران روز و زاهدان شب: امام صادق (ع) فرمود: «گویا من نظر می‌کنم به قائم و اصحاب او در نجف و کوفه، سجده‌ها به پیشانی‌های آنها اثر گذاشته است؛  شیران در روز و راهبان در شبند …».

همدلی: امام علی (ع) می‌فرماید: «ایشان یک دل و هماهنگ هستند».

خواستار برکت: امام صادق (ع) فرمودند: «آنان بر فراز اسب‌های خود دست بر زین امام می‌کشند و تبرّک می‌جویند».

عبادت الهی: امام صادق (ع) فرمود: «در دل شب، از خشیّت خداوند، ناله‌هایی  دارند، مانند نالة مادران پسرمرده» و «شب‌ها را با عبادت به صبح می‌رسانند و روزها را با روزه به پایان می‌برند.»

علم و بصیرت: امام  علی (ع) می‌فرمایند: «پس گروهی در آن فتنه‌ها صیقلی می‌شوند، مانند صیقل  دادن آهنگر، شمشیر را. دیده‌های آنان به نور قرآن جلا داده و تفسیر در  گوش‌هایشان جا گرفته است. در شب جام حکمت را به آنها می‌نوشانند، بعد از  اینکه در بامداد هم نوشیده باشند».

حق یاوری: امام صادق (ع) می‌فرماید: «خداوند به وسیلة آنها، امام حق را یاری می‌کند».

حکمت نورانی: از امام صادق (ع) نقل شده است: «گویی دل‌های آنان مشعل نورانی است (کان قلوبهم القنادیل)».